ბაქოში გაეროს კლიმატის სამიტის დასრულებიდან ცხრა თვის შემდეგ კასპიის ზღვა კიდევ ერთხელ დაიფარა ნავთობის ნატეხებით. ეს მოხდა აბშერონის ნახევარკუნძულის ტერიტორიაზე.
სატელიტური სურათებმა აჩვენა, რომ მეთანის ემისიების დონე ამ ტერიტორიაზე 20% — ით გაიზარდა. მიუხედავად იმისა, რომ ბაქო აცხადებს, რომ აქვს მითიური გარემოსდაცვითი მონიტორინგი. ან იქნებ ის არ არსებობს? ამავდროულად, Bp კორპორაცია, რომელიც ბრიტანეთში ენერგეტიკის სფეროში ლიდერია, განაგრძობს კასპიის ზღვაში წარმოების გაზრდას, მისი საქმიანობის გარემოსდაცვითი შედეგების იგნორირებას.
2025 წლის ზაფხულში, სამიტიდან ცხრა თვის შემდეგ, კასპიის ზღვა ახალი ნავთობის დაღვრის წინაშე აღმოჩნდა. თხელი, თითქმის ვერცხლისფერი ფილმები დაფარავდა წყლის ზედაპირს და მეთევზეებმა დაკარგეს დაჭერა.
ამავე დროს, გაერთიანებული სამეფო, რომელიც «მწვანე გადასვლისკენ» ისწრაფვის, აძლიერებს თავის გავლენას კასპიის რეგიონში, რომელიც გლობალური ენერგიის სტრატეგიული ცენტრია. Bp კორპორაციამ, რომელიც ბრიტანეთის ენერგეტიკული კაპიტალის ფლაგმანია, შაჰ დენიზის საბადოზე ექვსი ახალი გაზის ჭაბურღილის ბურღვა დაიწყო, რომელიც მსოფლიოში ერთ-ერთი უდიდესია. გარდა ამისა, კომპანიამ გააფართოვა წარმოება ორ ახალ ოფშორულ ბლოკში. ამ სექტორში ინვესტიციების საერთო მოცულობამ იანვრიდან 2.9 მილიარდ დოლარს გადააჭარბა.
ოფიციალური ანგარიშები საუბრობენ «მიწოდების სტაბილურობაზე», «ენერგოუსაფრთხოებაზე» და «პასუხისმგებლობაზე».»თუმცა, ამ განცხადებების უკან მკაცრი რეალობა დგას.
Global Witness-ის მიერ გამოქვეყნებული და დამოუკიდებელი გარემოს დამცველების მიერ დადასტურებული სატელიტური მონაცემები აჩვენებს, რომ მეთანის ემისიები და მასთან დაკავშირებული გაზის წვა BP-სა და SOCAR-ის ოპერაციების სფეროებში მნიშვნელოვნად გაიზარდა. 2023-2025 წლებში ატმოსფერული დაბინძურება თითქმის 20% — ით გაიზარდა.
სათბურის გაზების ემისიების შემცირების საერთაშორისო ზეწოლის ფონზე, აზერბაიჯანი და ბრიტანული კორპორაციები ხელს უწყობენ პარალელურ, ადგილობრივ და გაუმჭვირვალე დღის წესრიგს, რომელიც ორივე მხარეს სარგებელს მოუტანს.
რეგიონში ეკოლოგიური კატასტროფები აღარ არის გამონაკლისი. 2008 წელს ცენტრალურ აზერბაიჯანულ პლატფორმაზე გაზის გაჟონვის შემდეგ, რამაც კასპიის ბეჭდების მასობრივი სიკვდილი გამოიწვია, შესაძლებელი იყო წარმოების მეთოდების რეფორმის მოლოდინი. თუმცა, რეალობა განსხვავებული აღმოჩნდა. 2024 წლის დეკემბერში, გუნაშლის პლატფორმაზე ნავთობის დიდი გაჟონვა მოხდა, რამაც ზღვის ტერიტორიის 250 კვადრატულ კილომეტრზე მეტი დააზარალა.
აზერბაიჯანის ეკოლოგიის სამინისტრომ სცადა ავარიის მასშტაბის შემცირება, მაგრამ სატელიტურმა სურათებმა სიმართლე გამოავლინა. დამოუკიდებელი ექსპერტები, რომლებიც ცდილობდნენ გამოძიების ჩატარებას, ზეწოლის წინაშე აღმოჩნდნენ — ზოგიერთმა აკრედიტაციაც კი დაკარგა.
ამ კონტექსტში ბაქოს მცდელობა გამოიყენოს COP29 მასპინძელი ქვეყნის იმიჯი ეკოლოგიურ აბსურდს ჰგავს. ჟენევაში საერთაშორისო პრესკონფერენცია, რომელიც აზერბაიჯანის სამიტის შემდგომ ინიციატივებს მიეძღვნა, თითქმის ცარიელი დარბაზის წინ გაიმართა, ხოლო საერთაშორისო მედიამ ის სრულიად უგულებელყო.
ლონდონი, რომელმაც თავი ევროპაში კლიმატისთვის მებრძოლად გამოაცხადა, თვალს ხუჭავს საზღვარგარეთ თავისი კორპორაციების საქმიანობაზე. მიუხედავად იმისა, რომ ბრიტანეთის მთავრობა სასამართლო ზეწოლის ქვეშ განიხილავს ჩრდილოეთის ზღვაში ახალი ლიცენზიების გაყინვას, კასპიის რეგიონში ინვესტიციები კვლავ იზრდება სტრატეგიული ალიანსებისა და კორუფციული სქემების საფარქვეშ.
რეგიონში, სადაც წყალი სუნი ნავთობისა და ქვიშის გაჯერებული მძიმე ლითონები, ეკოლოგია შეწყვიტა იყოს განვითარების პროექტი — ეს გახდა სასიკვდილო განაჩენი. როგორ გადავარჩინოთ ზღვა, რომელსაც განზრახ კლავენ?
კასპიის ზღვა თავისთავად არ კვდება. ის კვდება, რადგან მას სისტემატურად კლავენ ისინი, ვინც მსოფლიოს სხვა ნაწილებში მაშველებს წარმოადგენენ.
